Tài chính là phạm trù kinh tế, phản ánh các quan hệ phân phối của cải xã hội dưới hình thức giá trị.Phát sinh trong quá trình hình thành, tạo lập, phân phối các quỹ tiền tệ của các chủ thể trong nền kinh tế nhằm đạt mục tiêu của các chủ thể ở mỗi điều kiện nhất định.
– Sự ra đời
Khi xã hội có sự phân công về lao động, có sự chiếm hữu khác nhau về tư liệu sản xuất và sản phẩm lao động, nền sản xuất hàng hóa ra đời và tiền tệ xuất hiện. Các quỹ tiền tệ được tạo lập và được sử dụng bởi các tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội hay cá nhân nhằm mục đích tiêu dùng và đầu tư phát triển kinh tế – xã hội. Các quan hệ kinh tế đó đã làm nảy sinh phạm trù tài chính.
Cùng với quá trình phát triển của xã hội, khi Nhà nước ra đời đã thúc đẩy sự phát triển của hoạt động tài chính. Nhà nước, với chức năng, quyền lực và để duy trì hoạt động của mình đã tạo lập quỹ ngân sách nhà nước thông qua quá trình phân phối tổng sản phẩm xã hội dưới hình thức giá trị, hình thành lĩnh vực tài chính nhà nước, thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa, thúc đẩy và mở rộng phạm vi hoạt động của tài chính.
– Các mối quan hệ tài chính
*Quan hệ kinh tế giữa Nhà nước với các với các cơ quan, đơn vị kinh tế, dân cư.
*Quan hệ kinh tế giữa các tổ chức tài chính trung gian (như ngân hàng, quỹ tiền tệ) với các cơ quan, tổ chức kinh tế phi tài chính, dân cư.
*Quan hệ giữa các cơ quan, đơn vị kinh tế, dân cư với nhau.
*Quan hệ kinh tế giữa các quốc gia…
– Chức năng
+ Chức năng phân phối
*Phân phối qua tài chính là sự phân phối tổng sản phẩm xã hội dưới hình thức giá trị. Thông qua chức năng này,các quỹ tiền tệ tập trung và không tập trung được hình thành và sử dụng theo những mục đích nhất định.
*Phân phối thông qua tài chính gồm: phân phối lần đầu và phân phối lại.
+ Chức năng giám sát
*Đây là chức năng kiểm tra quá trình vận động của các nguồn tài chính để tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ.
*Thông qua chức năng này để kiểm tra và điều chỉnh các quá trình phân phối tổng sản phẩm xã hội dưới hình thức giá trị,phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội của mỗi thời kỳ,kiểm tra các chế độ tài chính của Nhà nước…
– Hệ thống tài chính
Hệ thống tài chính bao gồm:
*Ngân sách Nhà nước
*Tài chính doanh nghiệp
*Tài chính hộ gia đình, cá nhân
*Tài chính của các tổ chức không vì lợi nhuận
*Thị trường tài chính và các tổ chức tài chính trung gian.
*Hoạt động bảo hiểm
Các thành phần này có quan hệ mật thiết với nhau, hỗ trợ và thúc đẩy sự phát triển của tài chính.
